Als ik zeg ‘Hey man. Au! Je doet me pijn!’, dan zeg je toch ‘oh shit, sorry. Ik stop met datgene dat je pijn doet’. Of niet? Dan zeg je toch niet ‘ja maar …’?

Waarom heeft pijn toch uitleg nodig, vraag ik me ieder jaar rond dit sinterklaasdiscussieseizoen telkens weer af. Het is toch simpel, zou je zeggen?

Ik had het gisteren met een collega die mijn kantoor kwam binnenlopen.

Ja hoor: hij moest en zou die grote trotse zwarte vent eens overtuigen van zijn zwarte pieten gelijk en mij een intellectuele nederlaag bezorgen. Want hij heeft vroeger wel eens Surinaamse en Antilliaanse vriendinnetjes gehad, speelde zelf ook eens piet. Hij bedoelde het nooit racistisch. Had er nooit racisme achter gezocht. Waar hebben we het over?

“Marvin, deze hele pietendiscussie he,” begon hij. Ik stopte hem voordat hij op stoom was.

Ik hield die grote kolenschoppen die ik als handen heb in de lucht en vroeg hem “als ik jou nou met deze dingen op je kop zou slaan, wat zou je doen?’

Hij pompte z’n borst op, keek me aangevallen aan en gromde ‘terugslaan’.

Ik vroeg ‘ja maar waarom?’.

‘Omdat je me pijn doet’.

‘Juist!’, zei ik, met een meewarige glimlach.

Nog snapte hij het niet, dus ik legde het hem uit. Dat het in deze discussie allang niet meer gaat om racisme en discriminatie, maar om pijn. En dat het van ‘t zotte is dat zwarte mensen hun pijn moeten uitleggen, alsof we geen mensen zijn. Dat het gesprek dat hij met me wilde voeren eigenlijk een discussie is over ongelijkheid, waarin zijn plezier belangrijker is dan mijn pijn. Durf je dat wel aan?

“Er zijn mensen die al tientallen jaren klagen dat deze traditie racistisch is en dat het hen pijn doet om die zwart geschminkte mensen met krullen en dikke rode lippen te zien die met een belachelijk accentje praten. Wat jullie doen doet hen pijn, zeggen ze. PIJN! Dan stop je toch?! Dan discussier je toch niet verder? Dan doet je roet-van-de-schoorsteen verhaal er toch niet meer toe? Of zie ik het verkeerd?’

Het kwartje viel en hij droop af, een stuk wijzer dan voordat hij mijn kantoor binnenliep, maar ik voelde geen overwinning. Hij liet me integendeel vermoeid achter. Het is gebleken dat we in het algemeen de meest geduldige en meest vergevingsgezinde mensen zijn op aarde, maar mijn geduld raakt na al die jaren zo langzamerhand op,

Dat we in 2016 hier nog mee bezig zijn vind ik namelijk zielig. Het is jammerlijk dat ik anno nu nog moet uitleggen dat ik pijn voel wanneer je me pijn doet. Waarom praten we daar nog over?

Maar moeten we deze discussie blijven voeren totdat die verandering komt? Absoluut! Zijn er belangrijker onderwerpen waar we onze aandacht aan kunnen besteden? Jazeker! Maar als je zelfs dit niet kan oplossen ben je niet ready voor de big leagues. 

Ondertussen weiger ik superblij te zijn met de kleine ontwikkelingen en flinterdunne overwinningen. Dat een televisiestation eindelijk actie onderneemt tot verandering is mooi maar het doet me niet veel.

Dat is niet mijn groei maar hun bewustwording. Ik ben ook in- en intriest bij het zien van de beelden van mensen die als vee in een hoek werden gedreven en door gezagsdragers in elkaar worden geslagen, alleen omdat ze gebruik wilden maken van hun recht tot demonstreren en vrije meningsuiting.

Bij de intocht afgelopen weekend zag ik bij Rincho Kunta(link is external) een live Facebook stream van een gesprek met een neerbuigende alwetende ‘whitesplainer’ die met allerlei historische feiten probeerde uit te leggen dat we geen pijn moeten voelen bij zwarte piet. Want het is niet racistisch bedoeld. Wij weten niet beter en hij zou het eens goed verklaren.

Een echt ‘ja maar … ’ gesprek.

Het deed me denken aan die weerstand die Afro Amerikanen alsmaar krijgen op hun Black Lives Matter movement. Daar vragen ze “please stop killing us’. En reageert men met “yes, but …’